Om Awignamastu Nama Sidam
Hana kapurwan manira ratu, ring Tegehkori jumeneng Arya Dalem Baansuluk. Suluk ngaran kenceng. Wit sujati putran Dalem Shri Aji Kresna Kepakisan ring Gelgel Swecapura. Ngawisesa ring jagat Badeng. Badeng ngaran Badung. Mangkana purwakaning carita duking atita.
Ring sedek Purnamaning Kartika, Ida Dalem Shriaji Kresna Kepakisan, katangkil ring paseban, antuk bata mantri sadaya. Minakadining mantri Sira Arya Damar ngaran Kenceng hana ring Tambangan, muwah Arya Sentong hana ring Pacung, Arya Beleteng hana ring Pinatih, Arya Kotawaringin hana ring Kapal, Arya Binculu hana ring Tangkas, Arya Pakisan hana ring Abiansemal, Arya Belog hana ring Kaba-kaba, muwah wesya tigang, sanak ngaran Tan Kober, Tan Kawur, Tan Mundur.
Tumuli sira Arya Kenceng asekar buyut wilis ngaran cempaka ijo. Kagiat hyun Shri Narendra, tembe Ida mangaksi. Serengen mangunek-unek bendune tan sipi, ring kalih saking pamisunan sira Arya Pangalasan Jelantik. Kauningayang sira Arya Kenceng masangang guna pungeger. Tatkala irika Dalem ngusanang sira Arya Kenceng madeg patih, tur kapisisip nyapuh nyaberan dina ring paseban.
Irika sira Arya Kenceng kapanca gati sungkawa ring kayun tur nangis sotaning madruwe sunu jalu asiki kantun alit maharan Ngurah Tabanan. Awinan maharan Ngurah Tabanan, antuk sira Arya Kenceng naban guminie ring Rangsul ngaran Bali, ngawonang I Pasung Giri maka pepatih sira Dalem Bedahulu.
Inggih tatkala irika wenten wilasa kawi ring sira Arya Kenceng. Ida Dalem madruwe sunu jalu kantun alit wawu uning rumangkang, becate tan sinipi mayusa solas sasih. Kaemban antuk pangemban Ni Dasa Dasih, tur sada sih ring palungguh sira Arya Kenceng. Arya Kenceng sering ngemban putran Dalem. Ngangsan cecaluh putran Dalem kaemban. Kengin metu pangindrajala. Ritatkala Ida Dalem katangkilin antuk bata mantri ring paseban, putran dalem kaelehin saking ungkur Dalem. Malecat putrane rumangkang ngambil bahun Dalem. Raris kajagjagin antuk sira Arya Kenceng tur katingtingang saking ungkur Ida Dalem tur saha tabenan patik nrpati kauri. Kaaksi antuk Dalem, tegehan kauri. Kengin menggah pisan pakayunan Dalem tur mangandika : “Bisa temen sira Arya Kenceng masangang pangindrajala. Nah jani dening iwang icening nyemak bahun manira, yen inucap ring Raja Nitisaloka Sang Mabiksu, tatkala raja sonakala angraksa kabupaten, tan wenang cening nyemak duhurin pala, rare bangeran ngaran yeki. Nah adi sira Arya Kenceng juang icening, peras anggon pianak, mabaleman sirsaning kebo binasmi, panyamaang teken pianak adi I Tabanan. Jani ne icening adanin nira Arya Dalem Baansuluk ring Tegehkori, Nanging saupakaraning Raja Putra wenang si rare cili nganggo”. Dahat kenak pikayun sira Arya Kenceng, kaicen putran Dalem bagus kiating rat. Raris kapamitang putran Dalem, kaajak budal, kasemetonang ring Ngurah Tabanan. Awinan inucap ring Rontal Prasasti Babad Dalem Tabanan Tegeh Kori. Sira Arya Kenceng pwa sira wantah Ida Dalem upacara anuting lampah, sapunika pidagingan ipun.
Inggih gelisang carita, kaswenang sampun kasemetonang ring Ngurah Tabanan, raris mawiwadi masemeton. Arya Tabanan maduwe rabi, kapitehen rabine seneng ring Arya Dalem Baansuluk. Kadi kemad pakayunan Arya Dalem, raris kesah mangungsi gunung ka Gunung Batur misadia nangun samadi. Raris wenten wilasa kawi Bhatara ring Gunung Batur marupa selepa ngran wadah pamor utawi paboan. Kawisesan selepa punika yan sira Arya Dalem ngasukang raga ring selepa punika, kengin marupa alit. Yan medalang saking selepa pimika wayawa waluya jati. Asapunika kautaman selepa paican Bhatara saking panugerahan Hyang Tolangkir, tur wenten saha sabda wakya ring Arya Dalem Baansuluk, “Nah, ne manira mapaica selepa kawisesan, kema cening di Tonjaya Gumi Badeng nguran Badung. Ia I Bendesa nongosin gumine ditu sareng nyaman-nyamane pada, makadi Pasek Bendesa, Gaduh, Kebayan, Dangka, Ngukuhin, Tangkas. Tur ia konden ngelah ratu. Buina ia I Bandesa nuju ngelah gawe di sanggah, kema laku. Nah ditu janten sira sungsunga anggona ratu di Gumi Badeng ngaran Badung. Jumeneng Nata, suka wirya”.
Dening kadi asapunika sapangandika Ida Bhatara Dewi Danu, Arya Dalem Baansuluk raris mamargi ngungsi ka Gumi Badeng ngaran Badung.
Sarawuhe ring Gumi Badeng sampun kaalangan wengi, ngraris ngojog sanggah I Bendesa ring Tonja. Tatkala irika Ida ngranasika ngranjing raga ring selepa punika. Saksana sida karya, tumuli kagenahang selepa punika ring duur korine. Benjang semeng wawu endag surya kakantenang antuk I Bendesa wenten selepa ring duhur korine. Raris kaambil tur kaungkabang. Tumuli wenten anak alit ring tengah selepa punika. Dahat kagiat manahne bapa Bendesa ngantenang anak alit tengah selepa punika. Raris kasumhah tur matur, “Bhataran titiang cokor idewa”. Wawu asapunika, anak alit medal saking selepa punika. Waluya jati sakadi ne sampun, bagus warnane kajana pria ring jagat. Sumingkin kagegawok manah I Bapa Bendesa, sumingkin manyumbah-nyumbah tur bapa Bendesa nakenang sujatine. Raris Ida Dalem Bansuluk ngandika nerangang angga. Ngandikayang saking wit putran Ida Dalem Sri Aji Kresna Kepakisan ring Gelgel Swecapula. Ida kasemetonang ring Arya Tabanan salting predesa Tambangan. Kalih katerangang indike sakadi-kadi. Dahat kanggek manahnyane I Bapa Bendesa angrungu sabda wakia. Inggih, dening asapunika indike raris Bapa Bendesa repot ngaryanin palinggih.
Gelisang carita, wus karyannyane I Bendesa, pahum sakancan nyaman-nyamanne makadi Pasek Gaduh, Kabayan, Dangka, Ngukuhin, Tangkas, migumang buat pacang ngaryanang Ida puri, kalih misekain mangda ida jumeneng agung ngawisesa ring jagat Badeng ngaran Badung, tur kapiuningang antuk Dalem Bali Shriaji Kresna Kepakisan ring Gelgel Swecapura. Dalem ring Gelgel kenak.
Mangda Ida dados maka sarin jagat ring Badung, malih I Bendesa paum buat mamatutang linggih Ida. Kapatut ajak ipun sami. Sawireh Ida anggon ratu, patutne di hulu linggihang. Awinan ring Tonjaya sisi kaler Ida kakaryanang puri. Ri wus puput puri punika tumuli kajenengang Ida Arya Dalem Bansuluk. Suluk ngaran wireh wit putran Dalem kadi maputra ring Arya Kenceng.
Wus aspunika tumuli makarya Pura kakalih. Pangesti puja Batara Guming Agung kalinggihang ring danginpuri. Pangesti puja Bhatara ring Gunung Batur kalinggihang ring dauh puri, awinan wenten Pura Batursari. Sari ngaran pucak, pucak ngaran gunung.
Wus kasuwen, tumuli Ida Arya Dalem ngalap rabi, malih Ida ngawangun puri ring Badung, sawireh sampun keted jagate ring Badung mwah dangsah jagate engkana. Wus puput kawastanin Puri Satria, mangda sampun ngutang kalingane wit bangsa Satria Dalem, awinan puri ring Badung kawastanin Satria. Ring Tegehkuri kabisekain Puri Dalem Baansuluk. Kalih lawangane adbuteng rat ring Satria. Tegeh pisan keni sampun wenten nyaminin ring jagat Bali, kadugi majaring ikang wang makarya punika. Ring lacurnyane labuh keni wenten nyadangin, awinan asapunika pakayunan Ida negehang lawangane ring Puri Satria mangda nyak anut ring bisekan Ida apuri ring Tegehkori.
Inggih wus alami Ida apuri ring Satria, maduwe putra kekalih istri sawiji jalu sawiji. Sane istri mabiseka Ratu Ayu Genjot, dahat kajana pria ring jagat, wawu mayusa limolas temuang. Sane lancing mapesengan Ratu Ngurah Raden mayusa limolas temuang. Dahat kenak pakayunane anemu suka wirya jumeneng bhuh palangka ngawisesa ring jagat Badung, kasub kajana pria sang jumeneng ring Puri Satria. Henengakena sakareng I Gusti Tegehkori.
Mangke kacarita sira Arya Tabanan jumeneng ngawisesa ring jagat Tambangan maduwe putra panawing mapasengan Ngurah Rangong. Dening ajin Ida I Ngurah Tabanan sungkan ila, magingsir ring Kebon Tingguh. Kengin Si Ngurah Rangong mangentosin kaadegang agung ring Tambangan. Kasuwen Arya Tabanan malinggih ring Kebon Tingguh kaayahin antuk si Luh Bandesa saking Buahan. Tumuli kajamah Si Luh Bandesa antuk Arya Tabanan, raris mabot Si Luh Bandesa. Gelisang carita, Si Luh Bandesa maduwe sunu kapasengin I Gusti Pucangan. Pucang ngaran buah, buah ngaran jambe, dening mabiang saking Buahan. Kanggek pakayunan kang yayah, sawireh putra punawing sampun kaadegang ring Tambangan. Kasuwen Arya Tabanan seda, makules mantuk ka sunia loka, awinan kabisekain Mur Makules. Sasedan Arya Tabanan, si Ngurah Rangong kalintang duhkita pakayunane ring I Gusti Pucangan. Mangda sampun besuk punika madeg jumeneng agung ring Tambangan. Raris si Ngurah Rangong makarya pangindrajala, mangda I Pucangan seda. Inggih wenten punyan wandira ring bancingah Tambangan da hat mawingit pisan. Punika pangandikayang antuk si Ngurah Rangong mangda I Gusti Pucangan notor wandira punika. Rahajeng tan kataman wigna, awinan kabisekain I Gusti Bagus Alit Notor Waringin. Kasuwenan sayan mopek pakayunan I Gusti Pucangan wireh nyabran kakaryanang kaiwangane antuk si Ngurah Rangong.
Punika duaning nglalu kesah saking Tambangan ngungsi ka Panerajon. Saking Panerajon ngungsi ka Gunung Batur. Raris ring tepin danu punika mijil Hyang Tolangkir saha sabda wakya :
“Apa kalih mai Pucangan padidian?”.
I Gusti Pucangan : “Singgih pukulun Bhatari titiang kalintang kasangsaran katiben manah kapanca gati. Titiang madrebe nyama panawing kaudegang agung antuk titiang madrebe yayah. Titiang prami tan pawadua. Semalih titiang dahat kesakitin antuk titiang madrebe beli mawasta si Rangong”, Ngandika Bhatari: “Nah yan pitui bakti ring nira sungginen manira liwatang ring reneking parwata”. I Gusti Bagus Alit mahatur : “kalelem titiang masa dewek manira”. Raris kasunggi Bhatara ring tengahing danu. Dening tuduhing Hyang, wus sida karya ngalintang danu.
Ngandika Bhatari; “Uduh bakti tui sira Pucangan. Nah ne jani niru mapaica sanjata mawisesa pecut kaluwan tulup. Kemo matiang satrun Dalem ngolihing i nila paksi ngaran goak, kundugi sering Dalem billing ngunggahang. Ne pecute kalih tulupe anggen mrastayang i nila paksi. Yan suba sida karya, muni puan Pucangan madeg di Gumi Badeng ngaran Badung”.
Saksana ical Bhatari, raris I Gusti Pucangan budal saking gunung Batur, Mairingan I Tambiak. ngungsi ka Puri Swecapura ring Gelgel. Katuju Ida Dalem katangkil ring paseban. Irika I Gusti Pucangan matur ring Dalem nyadia bakti ngiring mrastayang i nila paksi. Kagiat Ida Dalem tur saha sabda : “Ne ceining anak uli dija nyen adane?”. I Gusti Pucangan : “Singgih titiang mawasta I Pucangan saking Buahan pianak Aryu Tabanan Mur Makules. Titiang rawuh saking Gunung Batur”.
Raris katurang sakadi-kadi purwakaning indike saking wit, kala irika Dalem eling ring pakayunan indike sakadi kuna, sataning wenten datengan pacang njaya i nila paksi.
Gelising carita sampun pepek rawuh para arya bata mantri sadaya. Sawatara dauh tiga, raris rawuh i nila paksi pacang ngrusak rayunan Dalem. Tumuli Dalem ngandikayang nulup paksi goak punika, tur diage katulup antuk I Gusti Pucangan, keni kampid ipun kepek. Raris kapangandikayang nyakitin antuk Dalem tur kapecutin matemahan, pejah i nila paksi.
Ri wus asapunika dahat kenak Ida Dalem. “Nah buka jani sawireh luwih pangebaktian Pucangane teken manira”, raris kapaica busana sapradeg.
Malih Dalem ngandika : “Apu luir ane buin katunas?”. Matur I Gusti Pucangan eling ring pangandikan Bhatara Tolangkir duke ring Gunung Batur maicayang jagate ring Badung. Punika awinan I Gutsti Pucangan mapinunas mangda magenah ring jagat Badung, Kenak Dalem, tiur ngandika :
“Patut pinunas Pucangan, buina ditu di Gumi Badung ajin Pucangan sira Arya Tegehkori ring Satria ngawisesa. Melah kemo laku, nah majalan”.
Raris matur mapamit saha sembah I Gusti Pucangan nyujur ka Gumi Badung ngojog ring Desa Lemintang: ring umah I Kaki Bendesa Lemintang.
Ri wus asapunika, raris kapiuning ring Ida sang jumeneng natha ring Satria. Padagingan Ida kalintang kanak nuduk oka, tur kapaica roang satak seket diri, mangda wenten ngaryanang puri sisi kelod Puri Satria. Awinan wenten Puri Jambe., wireh I Gusti Pucangan malinggih irika. Pucangan rigaran jambe, ngaran buah wireh biange wit saking buahan.
Wus alami, I Gusti Pucangan maka manca ratu ring Tegehkori, raris putrane ring Satria sane mapesengan Ratu Ayu Genjot kapadik antuk I Gusti Pucangan ledang Ida.
Gelisan mireng, Anak Agung Mangui sareng taler mamadik putrane ring Satria. Wireh kemad pakayunane ka Mangui solaning kagengan Manguine, raris ka Mangui kasanggupang putrane.
Ri sedek anak Agung Gede Mangui makta raja pinomah ka Puri Satria, kapireng antuk I Gusti Pucangan. Raris I Gusti Pucangan mangoles kaula wadua, buat mangebug purine ring Satria. Makadi Arya Pangalasan Mangui sanggup kewanten pacang makanti, nanging kapuputan katinggalin. Tatkala punika sang jumeneng nata ring Satria Tegekuri kepesan jurit nyingid pamargine masepan-sepan. Tatkala wengi sareng limang diri, Ida ring rabi putra lanang istri, Ratu Ayu Genjot ring ida Ratu Ngurah Raden kalih ring ipen asiki mawasta Si Munang. Tan wenten makta punapa-punapi, sok prasasti pejenengane ring Puri Satria kapundut.
Sapasar wontening alas limang dina Ida ngenes ring wanadri, putrane tambis seda. Raris kapanggih pradesa Mambal ngojog ring umah kelian Pengkoh. Dahat bakti I Kelian Mambal manamiu anak jatmika. Sampun duangpuluh wegung (duong dasa dina) masandekan ring umah Kelian Mambal. Sawireh katuju masan terak, kandugi telah padin ipune ring kalumpune. Kantun tain bikule masepuk madukan ring medang-medang padi punika, kaindang antuk somah I Kelian Pengkoh. I Kelian munpunin payuk ring pawon. Dening sampun gemulak toyane ring payuke taler tan wenten polih beras nyang abulih. Punika awinan brangti I Pengkoh ring somahnyane kandugi keseduh antuk toya wedang raris majaljal ring somahnyane. Indike punika kapireng antuk Ida Dalem, kemad pakayunan I Gusti Tegehkori.
Kengin ngandika ring ipene I Munang, kaajak mangulati beras ring gunung. Rabine kalih putrane lanang istri kantun irika ring umah I Kelian Mambal. Sapalungan Ida ring gunung, metu beda kenehnyane I Kelian Mambal kandugi putrane lanang istri kapamitang ring bihine pacang kaajak nguup beras. Bibine ica. Raris putrane kaapus kaajak ka Denbukit ngaran Buleleng. Kaadol ring si Ngurah Kalianget buat gung arta ji 150 (kerobelah) jinah maduluran wastrel apondong.
Sampune 10 (dasa) wegung rauh ajine making gunung, raris katakenang putrane ring rabine, Kaaturang kabakta antuk I Kalian Mambal sampun dasa wegung durung prapta. Kanggek pangeca pakayunan Ida, tur eling ring ruga lacur. Tumuli ngawijilang toya waspa raris ngandika ring irabi kalih ring ipene I Munang, mangda age mangualti ring Karangasem. Ida ngraga ngualti ring Denbukit. Saking irika belas pamargine wenten ka Karangasem wenten ka Denbukit.
Inggih serauh Ida ring Denbukit masandekan ring Ambengan. Dening Ida masandekan ring Ambengan diuaning kaucap rauh mangke ring Desa Sangket. Saking irika ngawetuang pangindrajala, eling ring putra. Ida ngararis nyingid ka purin I Gusti Panji Sakti madeg Aglurah Nagari Denbukit apuri ring Sukasada. Ngatuju ring paseban Anglurah Denbukit nguruk gambuh. Kala irika Arya Dalem ngurukang gambuh. Tan wenten nyaminin yan buat kawikanan Ida nyolahang gambuh. Rahina wengi masukan-sukan magegembuhan, awinan kawastanin Puri Sukasada.
Kasuen sira Arya Dalem Bansuluk I Gusti Tegehkori kadados antukang wong, tur katabehin panjak satak, ring truna abunga petang dasa diri. Tan wenten malih kaledangan Ida anake agung ring Denbukit, madruwe sarana kanti totosing wang jatmika satria kula dewa purusa sapradanan denimpramisti guru. Tan purun wong langgia napi malih amiwal. Suka wirya ring Sukadasa Puri krayaning gering gerubug tan wenang tumama kasub kajana pria.
Wus mangkana mangke caritanen si Ngurah Sinduwedang ngaran Kalianget sane ngengkebang putran Ida ngemel panjak pitung bangsit seket, metu bangga angkareng budi jele iri hati mapiguman pacang mangrejek I Gusti Panji Sakti ka Puri Sukasada. Gelisan kapireng antuk I Gusti Panji Sakti tur di age Ida mangandika ring sira Arya Dalem Bansuluk Tegehkuri mangda gelis ngarihinin magegebug, ngebug si Ngurah ring Kalianget. Tumuli mamarga megegisuan mairingan satak.
Gelisang cinarita, sarauhe ring Kalianget predesi, irika ring Kalianget sampun dahat sayaga padabdabe pacang mamarga mangrejek ka puri Sukasada, Tumuli rauh sira Arya Dalem Bansuluk mairingan satak, sami rep diem kaulane Si Ngurah Kalianget, tan wenang tumenga kasob mangantenang marasa karauhan satru aketi solaning akueh mairingan bala samar. Raris di age kabasta si Ngurah Sindu Wedang tur kabakta ka Puri Sukasada, Kandikayang amrajaya ring setra Buleleng, tan lian sira Arya Dalem Bansuluk amrajaya.
Ri wus pejah sira Si Ngurah Sindu Wedang Kalianget, sadaging jerone ring Kalianget makadi mirah kanaka rajala sapunpunan jero kula, yadiapi makadi parekan, penyeroan tua alit luh muani karayaning sane matindik-tindik benang matali gondola, kapundut kabakta ka puri Sukasada. Sotaning madukan kuehan jadma dadi ta i putra sane kaengkebang ring Kalianget tan wenten kainger malih ta durung uning malinggih ring Kalianget.
Tatkala sampun kumpul ring Puri Sukasada katuju wengi ring pagambuhun. Wawu nabuh gegambelan ping tri, raris putrane nangis ring bale lunjuke masesambatan nyambat bibi aji : “Inggih Satria Dalem Bansuluk Tegehkori, cingak titiang iriki, saking lami rauh mangke durung sida titiang amanggih yayah bibi, mugi-mugi Ida Sang Hyang Widi Wasa matemuang jua titiang digelis”.
Dening asapunika panulamene, raris kapireng antuk Ida iaji digelis kajagjagin. Wyakti sujati putrane makakalih diri Ratu Ayu-Genjot ring Ngurah Raden.
Ri wus mangkana mangke kacarita rabine ring ipene sane mungulati ring Karangasem, mireng gatra yenta kocap Ida Arya Dalem Bansuluk Tegehkuri sampun jenek alungguh ring Sukasada sareng putra, raris age kaungsi Puri Sukasada punika. Gelisang cinarita, sami kapanggih, dahat sami pada kenak ring kayun antuk sami pada matemu. Ri wus pada kumpul tumuli metu pakayunan Ida Arya Dalem manulakang putrane ka jagat Badung, Eling ring benjang-benjang besuk keni sampun tepud parisentanane ring Badung Negara. Putrane lanang mapasengan Ngurah Raden sareng ipen mawasta si Munang punika tulak ke Badung.
Serauhe ring Badung, dening purine ring Satria sampun kawug ring I Gusti Pucangan ngaran Jambe Pule punika. Duaning matemu ring ming sikine, I Gusti Jambe kenak maicayang panjak satak rauhin carik petang dasa. Eling ring raga mamingsiki duaning kapangandikayang nangun puri dauh tukad ring janggala. Ring sampun jenek malinggih ring irika, wawu kawastanin Jro Kuta, putra Satria Tegehkuri pajenengan wit purwakane malungguh ring Bansuluk Tegehkuri. Awinan tan wenten purun parisentanane saking kuna ring Jero Kuta megatin pamuspaane bakti ke Bansuluk. Yadiapin ring Satria, dening wantah kamula wit pamugran sang maraga sinuhun, haywa lupa ring kalingan sang makapurisentanan manira sadaya engeta juga hayu palania.
Ri wus mangkana mangke kacerita I Gusti Jambe Pule madeg agung ngawisesa ring jagat Badung, madruwe putra kalih diri sami lanang-lanang. Sane duhuran kalinggihang dangin tukad kaicen pajenengan tulup. Kasuwen kawastanin Puri Denpasar. Sane alitan kalinggihang dauh tukad keicen pajenengan pecut, awinan mawasta Puri Pamecutan. Ri wus lami ajine I Gusti Jambe ngawisesa loka ring bumi Badung, wus mur mantuk ka sunia loka. Putran I Gusti Jambe maka kalih manyeledin nyeneng agung ngawisesa ring bumi Badung.
Malih kasuwen lima turunan, hana kacarita anak Agung Rai apuri ring kaleran malajeng ka Sasak, Sapatulake ring Sasak ka jagat Badung ngedih kanti ring Brahmana ring Sanur, mangda makedengan ka Gianyar buat pangrejek ring Puri Satria. Wus prasida karya karejek, ring Jro Kuta kapus ring soring wreksa warsiki ngaran cempaka. Sampun jadma krayaning asu muang paksi ayam katelasang kapademang. Ring sampun bhrasta anake Agung ring Satria, krayaning lawangane tegeh kapungkat kandugi rauh pucaknyane kawongmaya. Was asapunika Desa Batubulan punika kaambil antuk anake Agung ring Gianyar minakadi kaange pungangan, wit saking irika sugat ka Gianyar awinan makardi cukcuk marep masatru ka Badung Nagara.
Mangke kacerita Sira Arya Dalem Bansuluk alungguli ling Denbukit Sukasada Puri. Kalintang sahayane subhaga ring jagat, maka tabeng wijang sira I Gusti Panji Sakti seneng awpirya ring Sukasada. Putrane istri kaparabiang patandakan mangwini ring Arya Patandakan.
Gelisang cerita, kasuen I Gusti Agung Gede Mangui mapakayun ke Denbukit majenukan ring Ida I Gusti Panji Sakti. wireh Ida pernah putra cecantungan antuk I Gusti Agung Gede Mangui. Duaning kalintang kasub Ida Anake Agung saking Mangui antuk kawisesan pangiwa punika, duaning wenten pakayunan I Gusti Panji Sakti macecoba nuek I Gusti Agung Gede Mangui. Tan lian sane kapangandikayang sira Arya Dalem Bansuluk. Mairingan 40 (petang dasa) diri, maselik iringane, sami wanen-wanen kalih teguh-teguh, kajage ring nor wreksa salmali ngaran kepuh ring seira Banyuning.
Gelisang carita rauh I Gusti Gede majempana mairingan satak. Raris digelis kajagjagin tur katuekin ring pajulian antuk Arya. Dalem Bansuluk. Nanging tan mresidayang antuk kalintang teguh Idane, Ngandika Anak Agung Gede Mangui ring pangiring ida : “haywa kita atalang ajurit” Ngraris ida tedun ring pajulian ngranasika. Mamurti manyungsang mamengkeng sad locana, sad lungayang, sad pada ngaran manetra nemnem, matangan nemnem masuku nemnem. Dahat apurwa ring rat kaaengan Ida. Tat kala irika pangiring sira Arya Dalem Bansuluk kalintang was tur sami malajeng maka petang dasa diri. Rauhing sira Arya Dalem mundur manglidang ragu ring kanana Padawa. Ngenes ring soring wreksa jawa tur masesangi ipunyan jawa kalih ring ipaksi titiran apang eda katenger olih manusa. Yan tan katenger ngenes punika mapunagi saparisentana apang eda ngrayunang jawa muah ulam titiran.
Gelisang carita, I Gusti Agung Gede Mangui terus pamargine ka Puri Sukasada. Risampun rauh ka Puri Sukasada kakak-kakak Ida ica kapendak ring anak Ida, I Gusti Panji Sakti. Raris matur ianak nunus kasampurayan. Tumuli I Gusti Agung Gede Mangui mangandika : “Nah Cening, Bapa tusing nawanang satua, Bapa tau cening tuah manyobain Bapa. Buka jani pangidih bapa, upang cening maputusan mangulati ane tunden cening manuek Bapa, Kasob pisan bapa ring kapurusannyane, kalih kalintang baktine ring cening. Sing taen bapa nepukin anak buke keto, sujati wong totosing satria kula dewa”.
Raris age I Gusti Panji Sakti ngandikayang ngrereh sareng kalih dasa diri. Nanging tan wenten kapanggih, kandugi rauh ring alas jawa punika. Ukuh kasabsab ring alas jawa punik. Kandeg antuk timpal ipun sotaning wenten paksi prekutut katah matinggah tur masuara ring punyan jawa punika. Raris matulak sang mangulati mapiuning tan kapanggih.
Gelisang carita, sampun sapta dinten pitung wengi ida ngenes ring punyan jawa punika. Medal Ida saking alas jawa, Berag kegkeg dekil cuil pamargine telan-telan, ngungsi pradesa Patemon. Sampun sadia wilaya sandikaon tumuli ngojog dagang nasi, kurenan Dalang Patemon. Irika i dagang nasi dahat kapiolasan ngaturang rayunan tur kaajak budal. Raris kasingidang ring umah ipun, kalih idalang epot makarya semer pacang anggen ipun nyingidang. Kengin nyabran dina manyingidang raga ring semer punika matangkeb antuk becleg. Nangken wengi kamedalang saking semer punika. Sampun limolas wegung suene ring umah i dalang, kalintang mopek pakayunan idane irika. Malik magingsir ka pradesa Bunbunan. Taler katah kaulane irika pada dreda bakti manyingidang. Sampun sawatara asasih lamine ring Desa Bunbunan tuler kalintang mopek osah ring cita. Kala irika kataros kaulane sane bakti-bakti ring anggan Ida pacang ajak Ida nangkil ka Puri Sukasada ring I Gusti Panji Sakti maka miwah ring I Gusti Agung Cede Mangui. Mumpung Ida kantim ring Denbukit. Wawu kataros ikaula kadi asapunika, wenten adasa diri dreda bakti pacang sadia mangiring. Sampun mangda urip yadiapin ipun padem misadia mangiring. Dening asapimika atur ipun, tumuli sami magentas pangangge sami pade mawastra petak. Mamutih makadasa diri, solas ranking Ida. Pakayunane mitaen pacang bhrasta.
Gelisang carita, sarauhe ring Puri Sukasada katuju Ida Anak Agung Gede Mangui sarang anak Ida I Gusti Panji Sakti sami katuju pada katangkilin. Kagiat pakayunan Ida sang kalih mengaksi anak wawu dateng mamutih sareng solas diri, tumuli matur masaradara sang wawu prapta manunas geng sinampura minakadi nunas kaluputan.
Raris ngandika Ida Anak Agung Gede Mangui: “Singgih sira Arya, yan untuk punika yan buat pangencep manah tiang, tan wenten pisan kaiwangan sira Arya ring titiang. Wantah saking astiti baktine ring icening nanak Panji Sakti, duaning sira Arya malaksana nuekin. Nah buka jani sira nanak Panji Sakti, eda pesan engsap salama-lama ring buat tresna baktinne sira Arya ring cening, sing ada baan bapa ngejang”.
Ri wus mangkana tumuli I Gusti Agung Gede Mangui ngasengin parekan alit ngandikayang ngambil keris akatih maka miwah biring akatih ring pakasutan. Wawu asapunika sabda wakyan Raja I Gusti Agung Gede Mangui, sami pangiring sira Arya Dalem Bansuluk sane mamutih kalintang ajerih pisan. Baya pacang mangemasin antaka, kapitaen pakayunan I Gusti Agung Gede Mangui midukayang pisan.
Gelisang carita, rauh parekane alit makta keris kalawan hiring, age kaambilin antuk I Gusti Made Agung Mangui, raris mijil wacana ring sira Arya Dalem Bansuluk : Uduh Sira Arya, iki mantra asung keris akatih lan biring akatih. Kerise mawasta Carita Bulebang pangilang durga tan wenang satru mulat. Biring mawasta Lelamon kyatiang dibya guna, Mangda wenten cihna mangke kalawan delaha pati kalawan urip haywa lupa ring icening muah nanak Panji Sakti haywa lupa ring Sira Arya. Tekaning selama-lama ranking damuk ngawetang sanggar paryang apang teherpada inget. Asing engsap apang kena papa bruhti, tan anemu sugatin”.
Mangkana sabda wakian I Gusti Made Agung Mangui : “Mangke Sira Arya endi ikang desa katunas”.
Yogia-yogia tumuli matur sira Arya Dalem Bansuluk : “Yan wantah ledang pakayunan, punika Desa Bunbunan pamitang titiang, sawireh kaula punika kalintang baktin ipune ring titiang tamut kapanca gati”.
Awinanpunika Desa Bunbunan (Bangsingkayu), Sulanyah, (Suralengke), Tanggawesya kapaica, rauhing anak istri kaicen asiki, pramenak saking Padang-bulia mangda kaangen rabi, sawireh rabine saking Badung sampun baki. Wus mangkana tumuli Ida mapamit budal ka Bunbunan.
Risampun sawatara tigang temuang lamin Ida akuwa ring Bubunan, sotaning katon lebah kalintung palemahane irika, punika duaning magingsir apuri ring pradesa Muntis (Pengastulan).
Jero Mangku Pabean
I Ketut Putru
Tidak ada komentar:
Posting Komentar
Catatan: Hanya anggota dari blog ini yang dapat mengirim komentar.